Елордада «Мерейлі отбасы» ұлттық байқауының қалалық кезеңнің үздіктері анықталды. «Астана қаласы Бірлескен мұражайлар дирекциясының» ұжымының атынан әріптесіміз Қабиден Қуанышбай ұлттық конкурсқа қатысып «Ұлағатты отбасы» номинациясы бойынша марапатталды. Әріптесіміздің отбасына амандық, дендеріне саулық, мол бақыт тілейміз. Марапат құтты болсын!

4-9 шілде аралығында "Алаш" залында қала күніне орай «Ел жүрегі – Астана» тақырыбында көрме ұйымдастырылды. Мақсаты: өскелең ұрпақты қазақстандық патриоттық сезімге тәрбиелеу және Отанға деген сүйіспеншілікті ояту, елорданың көрікті жерлері туралы білімді қалыптастыру. Көрмеде қаланың құрылу тарихы, жас Астананың қалыптасуының негізгі кезеңдері, сондай-ақ 19 ғасырдан бастап қазіргі уақытқа дейінгі әртүрлі уақыт кезеңдерінде ұсынылған сәулет құрылыстары көрсетілді. Сонымен қатар, "Астана балалар көзімен" сурет көрмесі ұйымдастырылды. Көрмеде келушілер "Жұлдыз" балабақшасының тәрбиеленушілерінің, Целиноград ауданы бойынша білім бөлімінің жалпы білім беретін орта мектебінің бастауыш сынып оқушыларының, сондай-ақ көп балалы және аз қамтылған отбасылардан шыққан балалардың шығармашылығымен таныса алады. «Астана-Бәйтерек» монументі, Бейбітшілік және келісім сарайы бейнеленген жұмыстар қағаз бен ермексаздан жасалған. Олардың қатарында көпбалалы және аз қамтылған отбасылардың балалары салған суреттер мен қолөнер бұйымдары бар.

31 мамыр күні Саяси қуғын-сүргін және ашаршылық құрбандарын еске алу күніне орай мұражай аумағында Саяси қуғын-сүргін және тоталитаризм құрбандарының Мемориалына гүл шоғын қою рәсімі өтті. Гүл шоғы Астана қаласы әкімдігі мен мәслихатының, Целиноград ауданы әкімдігінің және Астана қаласы жұртшылық өкілдері мен саяси қуғын-сүргін құрбандарының ұрпақтары атынан қойылды. Іс-шара барысында бір минут үнсіздік жарияланды. Зерде қабырғасында Астана қаласы мәслихатының хатшысы Ерлан Ермекұлы Қаналимов, «АЛЖИР» тұтқыны Сағадат Таштитованың немере жиені Жанат Сәлкенұлы Түгелбаев, Орынбор облысының Бузулук қаласынан келген «АЛЖИР» тұтқыны Мария Павловна Биишеваның немересі Юрий Михайлович Биишев және 1986 жылғы желтоқсан көтерілісі қатысушысы Әлібек Оқапұлы Алмабаев сөз сөйледі. Астана қаласы мешітінің бас имамы Ерболат Нұрылдаұлы Жүсіпов пен Ақмол ауылың аға дін қызметшісі Максим Маджитов әруақтар рухына құран бағыштады. «АЛЖИР» залында 2020-2022 жылғы ғылыми-зерттеу экспедициялары барысында жиналған материалдар негізінде дайындалған «АЛЖИР»-дің бірегей жәдігерлері» көрмесі ұйымдастырылды. Іс-шара барысында Адель Рысқұлова, Юрий Михайлович Биишев, Марат Бердыханұлы Екибаев және Алма Кәрімханқызы Әубәкірова мұражай қорына саяси қуғын-сүргінге ұшыраған туыстары жөнінде архивтік материал тапсырды.

«АЛЖИР» музейі директорының орынбасары Самат Ілиясұлы Тергембаев, ҚР Тұңғыш Президенті кітапханасының директоры Бақытжан Берікбайұлы Темірболат және ҚР Президентінің Архиві директорының орынбасары Бейсенбай Қуанышұлы Жұмабеков кіріспе сөз айтты. Содаң соң қонақтар «АЛЖИР» музейінің «Алаш» залында ҚР Тұңғыш Президенті кітапханасының және ҚР Президенті Архивінің «АЛЖИР» мемориалды-мұражай кешеніне сыйға тапсырған құжаттары және кітаптарымен танысты. Іс-шара соңында «АЛЖИР» музейінің «Алаш» және «АЛЖИР» залдары бойынша экскурсия жүргізілді.

22 мамыр күні «АЛЖИР» мемориалды-мұражай кешенінде Батыс Қазақстан облысы Сырым ауданының әкімдігі мен Сырым Датұлы атындағы тарихи – өлкетану музейі «Алаш күндері» аясында Алашорданың Батыс бөлімінің 105 жылдығы мен Халел Досмұхамедовтың туғанына 140 жыл толуына орай «Алашорданың батыс бөлімі қайраткерлерінің ұлттық идеология жолындағы күресі» атты республикалық ғылыми-тәжірибелік конференция ұйымдастырды. Мақсаты: көрнекті қайраткерлер Халел Досмұхамедовтың және Жаһанша Досмұхамедовтың өмірі мен қызметін насихаттау, "Алаш" партиясы көшбасшыларының өмірі мен қызметі өнегесінде өскелең ұрпақты тәрбиелеу. Сырым Датұлы атындағы тарихи – өлкетану музейі директорының орынбасары Алмагүл Ойшыбаева Халел Досмұхамедовтың және Жаһанша Досмұхамедовтың өмірі мен қызметіне арналған «Алашорданың Батыс бөлімінің жетекшілері» көрмесімен таныстырды. Көрме барысында Сырым ауданының әкімі Төлеген Төреғалиев кіріспе сөз айтып, «АЛЖИР» мемориалды-мұражай кешеніне Ж. Досмұхамедовтың Мәскеу қаласындағы Бутово полигонынан әкелінген топырақты табыстады. Сырым ауданы Жаһанша Досмұхамедов атындағы мектептің оқушылары Айсана Мұратова, Әмір Темір, Нұрберген Зейнетден және Гүлсезім Бақытжан "Алаш"партиясының көрнекті қайраткерлеріне арналған өлеңдерін оқыды. «Зерде» залында өткен «Алашорданың Батыс бөлімі қайраткерлерінің ұлттық идеология жолындағы күресі» атты республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияда ҚР Парламенті Сенатының депутаты Арман Кәрімұлы Өтеғұлов, тарих ғылымдарының докторы, профессор, алаштанушы Өмірзақ Озғанбай, жазушы, филология ғылымдарының докторы, алаштанушы Тұрсын Жұртбай кіріспе сөз айтты. Іс-шараға Жаһанша Досмұхамедовтың бел немересі Гүлнар Бисенғалиқызы Қуаншалеева қатысты.

Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасына еңбек сіңірген дәрігері Мағрифа Қазбекова 20 жылдай «жазаланған» статусында болды. Балқаш қаласының денсаулық сақтау саласын дамытуға үлес қосқан, бірқатар атақты дәрігерлер тәрбиелеп шығарды, «КСРО денсаулық сақтау ісінің үздігі», «Қызыл Еңбек Ту ордені», «Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасына еңбек сіңірген дәрігер» мемлекеттік марапаттарға ие болды. Іс-шара басында қонақтар лагерь азабынан өткендерді бір минут үнсіздікпен еске алды. Кездесу кешін директордың орынбасары Самат Ілиясұлы Тергембаев ашты. Ол кіріспе сөзінде Мағрифа Қазбекованың ҚазКСР Денсаулық сақтау саласына қосқан үлесі туралы және Зәуре мен Жаннат Қазбековаларға репрессияға ұшыраған атасын, әжесі мен анасын ұмытпай, есте сақтағандары үшін алғысын білдірді. Балалар жұқпалы аурулар дәрігері, медицина ғылымдарының кандидаты, Қазақстан Республикасы денсаулық сақтау ісінің үздігі Мағрифа Қазбекованың немересі Зәуре Мұратқызы Оспанова атасы Ысмағұл Қазбековтың Тимирязев атындағы академияның түлегі болғанын, оның 1937 жылы ғылыми симпозиумға қатысып, шетелдік іссапардан келген соң «халық жауы» деп тұтқынға алынғанын, одан кейін бірнеше айдан соң, 1938 жылы «халық жауының әйелі» ретінде Мағрифа Қазбекованың «Отанын сатқандар әйелдерінің Ақмола лагеріне» жіберілгені туралы және олардың балалары бір-бірінен ажырап, ұлы Ерденнің Магнитогорскідегі мектеп-интернатқа, ал қызы Элкенің Шымкент қаласындағы балалар үйіне жіберілгені туралы баяндап берді. М.Қазбекова 1938-1947 жылдар аралығында Карлагтың «АЛЖИР», Долинка және Балқаш бөлімдерінде болды. Сол кезде М. Қазбекова аталған лагерде ауруханаға меңгеруші болып тағайындалады. Ол әскери тұтқындарға арналған барақта балалармен бірге тұрды, олардың арасында танымал тұлғалар да болған.

25 сәуір күні"АЛЖИР" мемориалды-мұражай кешенінде 1938 жылғы «АЛЖИР»-де туған алғашқы нәресте Георгий Каретниковпен кездесу өтті. Ол 77 жылдан кейін қызы Дарьямен бірге анасы Ольга Семеновна Гальперинаны еске алу үшін келді. Қонақтарға зерттеу жұмысы бөлімінің маманы Елена Саморокова экскурсия жүргізді. Экскурсия барысында Георгий Николаевич лагерьде туылғанын айтып, балалық шағы туралы естеліктерімен бөлісті. Георгий Николаевич 1938 жылы 12 қазанда «Отанын сатқандар әйелдерініңАқмола лагерінде» дүниеге келген және 1946 жылы анасы босатылғанға дейін лагерьдің артында тұтқын әйелдер салған балалар барағында тұрған. Балалық шағынан оның есінде қалғаны, күздегі тікенекті сымның артында өскен қызғалдақтар мен жаздағы көкнәр еді. Ол үшін лагерьдегі тәрбиешісі Сима Моисеевна анасындай болды, ол кезде ол "ананың" не екенін түсінбеді. Алғаш рет анасын 1946 жылы босатылған кезде ғана көрді. Ольга Семеновна Гальперина 1905 жылы 8 шілдеде Киевте туылған, ұлты – еврей. Ол бүкіл өмірін музыкаға арнады: алдымен әйгілі музыканттар С.В. Тарновский мен Г. Нейгауздан білім алды, содан кейін Мәскеу музыкалық онжылдығының директоры болып жұмыс істеді. Ольга Семеновнаның бұрынғы күйеуі «Отанына опасыздық жасады» деп танылып, қамауға алынды. 1938 жылы 22 наурызда Ольга Семеновнаны КСРО ІІХК Ерекше Кеңесінің шешімімен «Отанын сатқандардың отбасы мүшесі» ретінде 8 жылға тұтқындалды. Қызы Лена балалар үйіне орналастырылды. Лагерде Ольга Семеновнамен бірге емшектегі ұлы Азариймен дыбыссыз киноактрисасы Рахиль Мессерер-Плисецкая да болды. Георгий Каретниковтың туған әкесі Николай Георгиевич мәдениет министрлігінде жұмыс істеген. Ол жеке басының мансабы үшін ұлынан бас тартқан. 1946 жылы 9 ақпанда Ольга Семеновна босап шығып, ұлын алып, Александров қаласына барып тұрды, өйткені оның Мәскеуде және басқа да ірі қалаларда тұруға құқығы болмады. Александровта ол кесте тігумен күн көрді, себебі мамандық бойынша жұмысқа орналаса алмады, сабақ беруге қатаң тыйым салынды.

24 сәуір күні «АЛЖИР» мемориалды-мұражай кешенінде ​ ​ Қызылорда облыстық тарихи-өлкетану музейі телеэкспедиция аясында ​ 1937 жылы саяси қуғын-сүргінге ұшыраған көрнекті мемлекет және қоғам ​ қайраткері Темірбек Қараұлы Жүргеновтің 125 жылдығына орай «Қазақ руханиятының жарық жұлдызы» атты дөңгелек үстел ұйымдастырды. Шараның мақсаты - Алаштың арда ұлы, аса көрнекті мемлекет қайраткері Темірбек Жүргеновтің есімін ұлықтау, оның ұлт алдындағы еңбектерін бағалау, оны ұрпақтың рухани уызына айналдыру, ұрпағымызға ұлағат дарыту, ұлттық естеліктерді жаңғырту, сондай-ақ, қайраткердің жары Дәмеш Ермекова-Жүргенова және өзге де жазасын өтеген қайраткерлердің жарлары туралы тарихи деректер мен мәліметтермен бөлісу, рухтарына тағзым ету. Аталмыш шара Зерде қабырғасына гүл шоғын қою рәсімінен бастау алды. Директордың орынбасары Самат Ілиясұлы Тергембаев кіріспе сөз айтты. Іс-шара барысында Қазақстан журналистер Одағының мүшесі, Қазақстан Республикасының Мәдениет қайраткері, Т. Жүргенов «Қоғамдық қорының» төрағасы Аңсат Сәби Әбдіқадырұлы, Қызылорда облыстық тарихи-өлкетану музейінің директоры Сапар Алиясқарұлы Көзейбаев, ардагер ұстаз, Темірбек Жүргеновтің туысы Марита Биназарқызы Қуанова, Т.Жүргеновтің келіні Гүлбарам Рақымжанқызы Ысқақова, Саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтау жөніндегі Қызылорда өңірлік комиссия мүшесі, «Қоғамдық келісім» КММ директорының орынбасары және философия ғылымдарының докторы Дәулет Кәрібайұлы Омаров сөз сөйлеп, қазақ мәдениеті мен әдебиеті, ғылымы мен білімін дамытуға зор үлес қосқан, өз ұлтының жарқын болашағы үшін күрескен, аса көрнекті мемлекет қайраткері Темірбек Қараұлы Жүргенов туралы баяндады. Т.Жүргеновтің кіші інісінің келіні Гүлбарам Рақымжанқызы Ысқақова Дамеш Жүргенова туралы айтты. Олар 1969 жылы танысып, ​ жақсы қарым-қатынаста болған. Дамеш Жүргенова – Қазақ КСР-на еңбек сіңірген дәрігер, 1938-1941 жылдары "АЛЖИР"-де ​ мерзімін өтеген. Гүлбарамның айтуынша, ол ақсүйек, білімді, мәдениетті, мейірімді және жанашыр әйел болған, өз зейнетақысынан Темірбектің інісінің отбасына көмектескен және 85 жасында миына ​ қан кетіп, қайтыс болған. Қызылорда облыстық тарихи-өлкетану мұражайының директоры Сапар Әлияскарұлы Қөзейбаев музей Еуразиялық дизайнер одағының мүшесі, С. Айтбаев атындағы көркем сурет галереясының өнертанушысы Тұрсынбек Омаровтың қорына Т. Жүргеновтің бейнесі майлы бояумен салынған картинасын, "Музей – халық қазынасы", "Сырдың киелі ескерткіштері: мифтер, аңыздар, тарих", "Комиссар Жүргенов" кітаптарын және мұражай ұжымына іс-шараны өткізуге көмек көрсеткені үшін ​ алғыс хат табыстады. Сонымен қатар, Самат Ілиясұлы мұражайдан естелік ретінде мемориалдың 10 жылдығы мен жаппай саяси қуғын-сүргіннің басталғанына 80 жыл толуына орай «Ұрпақтар ұмытпайды» атты саяси қуғын-сүргін құрбандары балаларының естеліктер жинағын сыйға берді. Іс-шара соңында қонақтарға «АЛЖИР» мемориалды-мұражай кешені бойынша экскурсия өткізілді.